به گزارش خوزپرس، پس از تعطیلی خانه سفال، غیر فعال شدن خانه صنایع دستی اهواز، عدم راه اندازی بازارچه صنایع دستی اهواز پس از یک سال با وجود تجهیز شدن، این‌بار در شوشتر که با مجموعه‌ای از انواع مشکلات میراثی دست به گریبان است، سرای افضل به عنوان تنها بازارچه ثابت و دائمی خوزستان با چهل غرفه فروش و کارگاه صنایع دستی همچنین دارای بودن تنها کافه موزه خوزستان قرار است ظرف پنج روز ( دو روز گذشته و سه روز آینده) تخلیه و تعطیل شود.
در نامه‌ای به تاریخ ۱۹ مرداد، رییس اداره میراث فرهنگی شوشتر از غرفه داران خواسته است که غرفه‌های خود را تعطیل و ظرف پنج روز تخلیه کنند.
تب واگذاری به بخش خصوصی چنان به سرتاسر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگر سرایت کرده است که گویی باید به هر قیمتی از داشته‌های این سازمان کسب درآمد کرد. کاروانسرای افضل متعلق به دوره قاجاریه که در فهرست آثار ملی کشور جای دارد، واقع درخیابان طالقانی کوچه سنگ فرش به سبک معماری سنتی بصورت دوره ساز بنا شده و شامل یک طبقه با شبستان (زیر زمین) است که مساحت کل بنا ۱۰۰۰ متر مربع و بخش آجری نوساز در ضلع جنوبی ۳۵۰ متر است. محلی که همگان آن را محل تولید و عرضه صنایع دستی شوشتر می‌شناسند و صنعتگران این شهر از آن کسب روزی می‌کنند.
نخستین بار ۷ اردیبهشت ۹۳ افشین حیدری – رییس وقت سازمان میراث فرهنگی استان خوزستان- در گفت و گو با رسانه‌ها اعلام کرد با اشاره به پیگیری‌های انجام شده برای واگذاری آثار تاریخی شوشتر به بخش خصوصی قرار است در شهرستان شوشتر آثار تاریخی مانند خانه مرعشی، کاروان سرای افضل و قلعه سلاسل به بخش خصوصی واگذار شود.
پس از آن رسانه‌های محلی به تاریخ ۴ مرداد ۹۳ خبردادند که سرانجام پس از ماه‌ها بررسی توسط صندوق حفظ و احیای آثا تاریخی کشور سرای افضل شوشتر با کاربری بازارچه صنایع دستی برای واگذاری به بخش خصوصی به مزایده گذاشته شده است؛ سرمایه‌گذاران برای شرکت در مناصه اسناد را دریافت کنند.
علی محمد چهارمحالی رییس اداره میراث فرهنگی شوشتر هم با تأکید بر احیا نساجی سنتی شوشتر در تاریخ ۲۹ شهریور ۹۴ گفت: رشته‌های لنگ‌بافی، ملافه‌بافی و چفیه‌بافی در سرای افضل شوشتر راه‌اندازی شد. بعد از فوت مرحوم استاد “سید علی زوارزاده” تنها بافنده ملافه و لنگ در شوشتر بیم آن می‌رفت که فن تولید این صنعت ارزشمند به وادی فراموشی سپرده شود اما با کوشش بسیاری که در کشف استعدادهای جوان، آموزش و حمایت از آنان شد این هنر دوباره احیا و کارگاه آن دایر شد.
حال در تاریخ ۱۹ مرداد ۹۵ اعلام می‌شود که صنعتگران ظرف ۵ روز باید این سرا را جهت مرمت و تحویل به بخش خصوصی تخلیه کنند. حال این پرسش مطرح می‌شود که چه اقداماتی پیش از تخلیه از سوی مسوولان صندوق و میراث فرهنگی خوزستان انجام شده است؟ آیا مطالعاتی صورت گرفته که کدام بخش نیاز به مرمت دارد و این مرمت چقدر زمان می‌برد؟ در صورت انجام چنین مطالعاتی چگونه به یکباره دستور تخلیه برای همه واحدها صادر می‌شود؟ آیا نوع برخورد با یک بنای تاریخی خالی و یک سرایی که محل کسب درآمد مردم و بویژه صنعتگران است باید به یک شکل باشد؟ آیا مسوولان میراث فرهنگی و صنایع دستی خوزستان تدبیری‌اندیشیده‌اند تا کسانی که در این مکان مشغول به کارند در این مدت در جای دیگری به کسب روزی بپردازند و پس از مرمت و احیا با بخش خصوصی جدید قرارداد ببندند و دوباره به این جا نقل مکان کنند؟ آیا خسارت این جابه‌جایی‌های یکباره برآورد شده است؟ از سویی چه تضمینی وجود دارد صنعتگرانی که از این سر می‌روند دوباره به اینجا بازگردند؟ آیا در این باره با بخش خصوصی ذی‌ربط صحبت شده است که اقداماتش در جهت احیا و تداوم صنایع دستی و با توجه به حمایت از صنعتگران باشد؟ از طرفی این بی‌برنامگی از کجا نشأت گرفته که در آستانه نزدیکی به فصل پاییز یعنی زمان حضور گردشگران چنین سرای مهمی با کاربری صنایع دستی بسته شود؟
مجتبی گهستونی در این باره می‌گوید: اگر چه سرای افضل هنوز به صورت رسمی به بهره بردار واگذار نشده است اما اگر در حالت خوشبینانه مرمت افضل از اول شهریور هم شروع شود، عملاً مهم ترین بنای دوره قاجاری شوشتر که هر روز دهها گردشگر از آن بازدید می کنند در اوج فصل گردشگری خوزستان که از مهرماه تا فروردین خواهد بود خالی از گردشگر می‌شود.
ملاک و معیار طرح مطالعاتی مرمتی سرای افضل چیست؟
او با اشاره به این که سرای افضل نیاز به مرمت دارد، توضیح می‌دهد: در ضلع شمال این بنا یک بنای الحاقی وجود دارد که هرچند آن هم مربوط به این سرا است اما عملاً با یک دیوار از آن جدا شده است حال قرار است بخش خصوصی این دیوار را بردارد و آن قسمت را به رستوران تبدیل کند. انجام آن اقدامات مرمتی قطعاً ضربه‌ای به سایر بخش‌ها نمی‌زند چرا که یک بخش جداگانه است انجام مرمت آن خللی در کسب و کار صنعتگران سایر اضلاع مجموعه بوجود نمی‌آورد اما چگونه بدون بررسی پرونده مرمتی سایر اضلاع به یکباره از همه صنعتگران می‌خواهند که مجموعه را ظرف پنج روز تخلیه کنند؟! حتی اگر همه بخش‌های این سرا نیاز به مرمت داشته باشد باید پس از تهیه طرح مرمتی ، به صورت فازبندی و مرحله به مرحله و بر اساس ضرورت و الویت این مرمت صورت بگیرد در این صورت نیازی نیست که به یکباره تعداد زیادی صنعتگر سرگردان و حیران شوند و چشم‌نگرانند آینده شغلی خود بشوند؟
قرارداد ۴۸ ماهه کافه موزه تارمه ۶ ماهه شد!
این فعال میراث فرهنگی و سخنگوی انجمن تاریانا تأکید می‌کند: کافه موزه تارمه که در محیط پیرامونی سرای افضل واقع است و به این بنا تعلق دارد، چگونه باید ظرف پنج روز تخلیه کند آن هم در حالی که شش ماه از بهره برداری آن می‌گذرد و طبق تعهدات انجام شده ۴۸ ماه به صاحب موزه اجازه داده شده از چنین فضایی بهره بهره برداری کند. حال سرنوشت هزاران اشیا موجود در کافه تارمه چه می‌شود؟ این در حالی است که به گفته صاحب کافه وی اقدامات مرمتی بنای مورد اجاره خود را نیز انجام داده است.»
او اظهار می‌کند: مالک کافه موزه تارمه که از دوستداران میراث فرهنگی خوزستان است شش ماه پیش، بیش از ۲۰۰ میلیون تومان هزینه کرد تا کافه موزه تارمه را برای ۴۸ ماه راه اندازی کند و حال باید پس از شش ماه اسباب خود را برچیند.
واگذاری سرای افضل از سوی صندوق حفط و احیا انجام شده است. در سال ۱۳۸۸ سرای افضل با اعتباری بالغ بر یک میلیارد تومان راه اندازی شد و در اختیار صنعتگران با هدف حفظ احیا و ترویج صنایع دستی قرار گرفت.در این مدت ۹ رشته صنایع دستی بومی احیا و چهار مهر اصالت برای چهار رشته اخذ شد.
۴۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان قسط ماهیانه
گهستونی با اشاره به این که حدود ۷۰ درصد صنعتگران موجود در سرای افضل وام کارافرینی گرفته‌اند، اظهار می‌کند: به همین دلیل آنها ماهانه از ۴۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان قسط پرداخت می‌کنند که اعلام تخلیه فوری به آنان یک شوک در زندگی آنان به عنوان قشر ضعیف جامعه بود
بلاتکلیفی آموزشی ۳۰درصد درصد صنعتگران
وی با توجه به برگزار نکردن دوره های آموزشی تابستانه در شوشتر برای علاقمندان به صنایع دستی می‌افزاید: حدود ۳۰ درصد صنعتگران اقدام به برگزاری دوره‌های اموزشی این صنایع کرده‌اند که تعطیلی این دوره‌ها ضربه‌ای فرهنگی- آموزشی- اقتصادی به مربیان و هنرجویان خواهد بود.
سرنوشت ۴۰۰ هنرجو چه می‌شود؟
به گفته گهستونی حدود ۶۰ درصد صنعتگران که از کم‌ترین حمایت‌ها برخوردارند شغل اولشان صنعتگری است. با تعطیلی سرای افضل ضربه جبران ناپذیری به اقتصاد خانوار آنان وارد می شود.
او که خود شاهد تألم و حتی گریه برخی از صنعتگران به دلیل سرگردانی حاصل از تعطیلی سرای افضل و مشکلات اقتصادی احتمالی پیش روی آنها بوده است، بار دیگر تأکید می‌کند: صنعتگران چگونه طی پنج روز قادر به تخلیه سرای افضل و تامین مکان مورد نظر برای استقرار و حتی عرضه تجهیرات کارگاهی و تولیدات خود هستند؟
نامور مطلق دفاع کند.
گهستونی خاطر نشان می‌کند: بیشتر صنعتگران سرای افضل خواهان آن هستند که بهمن نامور مطلق – معاون صنایع دستی کل کشور – در این باره اعلام موضع کرده و از حق آنها قاطعانه دفاع کند.
گفته می‌شود در سرای افضل بیش از ۵۰ نفر به صورت مستقیم در ۴۰ کارگاه موجود و بیش از ۱۰۰ نفر به صورت غیر مستقیم مشغول به کار هستتد.
همچنین بیشتر گردشگران ایرانی و خارجی پس از بازدید از سازه‌های آبی تاریخی شوشتر یکی از مقاصد بازدید خود را سرای افضل در قلب بازار شوشتر تعیین می کنند.
موسسه صندوق احیاء و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی در آگهی مزایده مجدد خود در آذرماه ۹۴ اعلام کرده بود در نظر دارد به منظور احیاء و ایجاد کاربری بازارچه صنایع‌دستی، بنای تاریخی کاروانسرای افضل را برای مدت۱۳سال [شش ماه تهیه طرح و اجرای عملیات تکمیلی مرمت و آماده‌سازی احیاء – ۱۲سال و شش ماه بهره‌برداری]، با مبلغ پایه اجاره‌بهای ماهیانه مبلغ ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال با ضریب افزایش سالانه ۲۰ درصد طبق مشخصات مندرج در اسناد مزایده از طریق مزایده عمومی واگذار می کند.
برآورد هزینه اجرای عملیات تکمیلی مرمت و آماده سازی و احیای بنای تاریخی مذکور ۴/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال است
منبع: معمار نیوز
