به گزارش خوزپرس از اهواز، وضعیت بحرانی دیواره غربی سازه های آبی تاریخی شوشتر، شامگاه دوشنبه محور جلسه شورای گردشگری در استانداری خوزستان بود و در همین رابطه مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با اشاره به اینکه احتمال رانش این دیواره باید از سوی دستگاه های مرتبط مورد توجه قرار بگیرد، اظهار داشت: سازه های آبی تاریخی شوشتر یک بنای تاریخی است که به ثبت جهانی رسیده و ارتباط عملکردی در حوزه رودخانه های گرگر و شطیط به لحاظ ساختار فنی واجد اهمیت و ارزش جهان است.
سید حکمت الله موسوی با اشاره به اینکه حفاظت از آثار تاریخی و میراثی بخصوص اگر به ثبت جهانی رسیده باشد یک ضرورت است، بیان داشت: اتفاقات حداقلی نیز در سازه ها و بناهای جهانی از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار است کوچکترین اتفاقی واکنش های استانی، ملی و جهانی در پی دارد.
وی خاطرنشان کرد: در چند روز گذشته هم در محوطه تاریخی شوش یک گودبرداری اتفاق افتاد و دیدیم که این اقدام تا چه اندازه سیستم مدیریتی استان را بعد از حساسیت های به وجود آمده به تلاطم انداخت ولی این بار سازه های آبی تاریخی شوشتر در معرض خطر قرار دارد.
دبیر شورای گردشگری استان وضعیت موجود در سازه های آبی شوشتر را یک خطر بالقوه عنوان کرد و افزود: در صورتی که دیوار غربی سازه های آبی شوشتر ریزش کند این حادثه قطعا آثار و تبعات آن موقعیت تاریخی و تمدنی ایران اسلامی را خدشه دار می کند.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان گفت: این خطر بالقوه در حال حاضر متوجه صنعت گردشگری است و باید مراقب باشیم که این اتفاق احتمالی منجر به مصدوم شدن توریست هایی که از این محوطه تاریخی بازدید می کنند نشود.
موسوی شوشتر را یکی از مقاصد مهم گردشگران خارجی بخصوص اروپایی ها دانست و تاکید کرد: نگرانی ها در این حوزه جدی بوده و باید قبل از اینکه این گنجینه آسیب جدی ببیند فکری به حال آن شود.

* هرلحظه ممکن است ریزش اتفاق بیفتد
مدیرپایگاه تاریخی شوشتر و معاون اداره کل میراث فرهنگی استان در این خصوص یادآور شد: دیواره غربی محوطه آسیاب های شوشتر در شاخه گرگر از رودخانه کارون قرار دارد و این مجموعه به همراه بخشی از نهر گرگر که از جمله آثار سیزده گانه نظام آبی تاریخی شوشتر هستند به ثبت میراث جهانی رسیده اند ولی با این وجود چند سالی است که زنگ خطر در این مجموعه به صدا درآمده است.
محمدحسین ارسطو زاده تصریح کرد: آنچه کنوانسیون های بین المللی بر روی آن تاکید دارند امنیت و سلامت جانی انسان ها و گردشگران در هنگام بازدید از مجموعه های تاریخی است و از آنجایی که هر لحظه ممکن است این ریزش اتفاق بیفتد نیاز است تا اقدامات و تعهداتی که ایجاد شده اجرایی شوند.
وی با اشاره به اینکه شاهدگذاری ها در بنای آبی تاریخی شوشتر نشان می دهد که دیواره غربی در حال حاضر ۱٫۵ سانتیمتر به حرکت درآمده و جابجا شده است ، یادآور شد: طول این دیواره تقریباً ۶۰۰ متر است که به آسیاب ها مشرف است و طبیعتاً روی این دیوار بناهای مسکونی وجود دارد که اغلب آنها از خطری که آنها را تهدید می کند مطلع هستند.
مدیر پایگاه تاریخی شوشتر ادامه داد: در صورت ریزش این دیوار بی شک بخش عمده آسیاب ها نابود می شوند و به این دلیل بعد از فرسایش پوسته و جداره این سازه ها، سازند موجود در منطقه تاریخی موجود شکسته خواهد شد و به دلیل فشار مضاعف بخش عمده ای از مجموعه تخریب می شود و برای همیشه از دست می رود.
وی یادآور شد: اضافه بر آن نیز نهر گرگر خود یک نهر دست کن و یکی از آثار مربوط به دوره هخامنشی است و درصورت مسدود شدن جریان آبرسانی این نهر به پایین دست ، به لحاظ اجتماعی و تلفات جانی خسارت های جدی را رقم می زند و کشور را دچار مسائل بعد از آن می کند.
ارسطو زاده به صورتجلسه مردادماه امسال در سطح وزارتخانه های نیرو، کشور و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران اشاره کرد و گفت: بر اساس مصوبات سلسله نشست هایی که با موضوع آبشارهای شوشتر برگزار شد دستگاه های مختلف مکلف به انجام تکالیف متعدد شده اند و از جمله آن وزارت نیرو و استانداری خوزستان هستد که باید با اختصاص اعتبار ۸۰ میلیارد ریالی در سال ۹۷ نسبت به پرداخت هزینه مطالعه انجام فعالیت های پیشگیرانه اقدام می کردند اما تا کنون در این زمینه دستاوردی حاصل نشده است.
معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان تاکید کرد: این اداره کل نیز موظف به پیگیری تملک بناهایی که بر روی دیواره قراردارند، شده است.

*نامه سازمان مدیریت و برنامه ریزی مانع ادامه فعالیت مرمت دیوار
مشاور مدیر عامل سازمان آب و برق خوزستان در امور گنجینه آب نیز با اشاره به اینکه یکی از دیگر تعهدات وزارت نیرو که مجری آن سازمان آب و برق خوزستان است لایروبی سه کیلومتر از رودخانه در بالا دست سازه های آبی است، عنوان کرد: تا کنون ۱۵۰ متر از این مساحت اجرایی شده ولی در کل وزارت نیرو ۴۵۰ میلیارد ریال جهت حفاظت از این بناها کار تعریف کرده است.
محمد اسحاقی بنی در این خصوص ادامه داد: این اقدامات که وزارت نیرو متعهد به انجام آن شده باید از سال جاری در طول سه سال انجام شود اما به دلیل عدم صدور مجوزهای لازم از سوی شورای اقتصاد نمی توان افقی در این خصوص برای امسال متصور بود.
وی با تاکید بر اینکه نمی توان نقدینگی را دلیل عدم اجرای این تعهدات در سال جاری عنوان کرد، گفت: درعین حال انجام فعالیت ها و واگذاری کار حفاظت و مرمت تا زمانی که مجوز شورای اقتصاد صادر نشود ، مقدور نیست.
این مقام مسئول در سازمان آب و برق خوزستان یادآور شد: در حال حاضر سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان خوزستان در نامه ای واگذاری قرارداد فعالیت های متعهد شده از سوی وزارت نیرو برای مرمت دیوار را منوط به انعقاد قرارداد EPC و چند مشاوره ای اعلام کرده است در صورتی که ما با دانشگاه شهید بهشتی تهران وارد کار شده ایم و این نامه عملا مانع ادامه فعالیت ها شده است.

*پنج خانه در معرض خطر بر روی دیواره غربی در حال جابجایی
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان با اشاره به اینکه هفته جاری مقدمات جابجایی پنج خانه مسکونی بر روی دیواره غربی که در معرض ریزش قرار دارند انجام شده است، گفت: در این رابطه از امور مالیاتی استان خواسته شده تا از محل درآمدهای مالیات بر ارزش افزوده که به شهرداری شوشتر اختصاص داده می شود هزینه جابجایی و اسکان مجدد این خانه ها پرداخت شود.
حاجی زاده تصریح کرد: سازه های آبی شوشتر بخشی از هویت میراثی و تاریخی استان خوزستان است و باید پیش از این مشکلات بین اداره کل میراث، سازمان های آب و برق و مدیریت و برنامه ریزی استان رفع می شد.
وی همچنین با اشاره به اینکه نباید منتظر بود تا اتفاق ناگواری رخ دهد که بعد از آن بفکر رفع پیامدها باشیم، یادآور شد: این وضعیت نشان دهنده آن است که دستگاه ها با یکدیگر تعامل ندارد و مصوبات روی هم انباشته می شود که این امر ناشی از عدم پیگیری کافی آنهاست.

*دستور استاندار خوزستان برای رسیدگی فوری به موضوع سازه های آبی
دراین نشست استاندار خوزستان از دستگاه های مربوطه خواست هرچه سریعتر وضعیت سازه های آبی را مورد رسیدگی قرار دهند، گفت: برنامه ریزی ها باید به سمتی باشد که هرچه سریعتر از بناهای این منطقه حفاظت شود.
غلامرضا شریعتی تاکید کرد: صنعت گردشگری برای استان خوزستان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و دستگاه ها در این راستا هماهنگی بیشتری داشته باشد.
نماینده عالی دولت در استان خوزستان تصریح کرد: در حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کم کاری صورت گرفته است و باید هرچه زودتر این عقب ماندگی ها جبران شوند.
وی از سازمان آب و برق خواست محوطه تاریخی شوشتر را با توجه به ضرورت آن در زمان بارندگی ها پاکسازی و لایروبی کند و دستگاه های مرتبط در جابجایی فوری منازل در معرض خطر همکاری شود.

* سازه های آبی شوشتر از جمله آثار شناخته شده ایران در جهان
سازه های آبی شوشتر، سیستمی به هم پیوسته از تونل ها، آبشارها، بندها، آسیاب ها و کانال های بزرگ هدایت آب هستند که با هماهنگی و پیوستگی فوق العاده در کنار هم کار میکنند. این مجموعه صنعتی-تاریخی در سال ۲۰۰۹ توانست ۳ معیار ثبتI, II, V را از یونسکو دریافت کند.
اصلی ترین کار سازه های شوشتر، مسدود کردن رود ‘گرگر’ است تا سطح آب برای آبگیری تونل ها در تخته سنگ بالا بیاید. تونل های گرگر با انتقال آب از مجراهای خود، آب ساکنین منطقه را تامین میکند. در جنوب محوطه آبشارها، پلکانی چهار هزار ساله از سنگ ساخته شده که بیش از ۲۰۰ پله دارد. این پله ها محوطه آبشار را به مناظق مسکونی متصل میکنند. جالب است که در مسیر پلکان ها اتاقک های کوچکی تعبیه شده که به نظر میرسد محل قرار گرفتن نگهبانان بوده است.
اتاقک های دیگری که شوادون نام دارند به موازات مجراهای سرعت دهنده جریان آب ساخته شده اند. این اتاقک ها محلی برای استراحت آسیابان شوشتر بوده اند که برای فرار از گرما به این اتاق ها پناه میبردند. به دلیل تعبیه پنجره ها و سقف های روباز، آسیابان به هنگام استراحت نیز میتوانستند به حرکت چرخ های آسیاب و جریان آب ناظر باشند. دقیقا رعایت همین نکات است که باعث شگفتی باستان شناسان دنیا شده است.

ایرنا