نیشکر به مثابه همسایه؛ وقتی نیشکر فراتر از مزرعه می‌رود
چگونه شرکت کشت و صنعت امام خمینی(ره) مسئولیت اجتماعی را به زندگی مردم شعیبیه گره زد
نگاه انسان‌محور به توسعه محلی خوزستان
✍️ یادداشت: نورا کَرم – سرپرست روابط عمومی کشت و صنعت نیشکر امام خمینی(ره)
صبح‌های شعیبیه همیشه بوی خاکِ آفتاب‌خورده می‌دهد. جایی میان نخل و نی، جاده‌ای هست که مردم سال‌ها با چاله‌هایش زندگی کردند؛ مسیری که گاهی بیشتر به خاطره می‌ماند تا راه. حالا اما لودرها و ماشین‌های آسفالت آمده‌اند. از سه‌راهی دیلم تا تقاطع شرکت کشت و صنعت امام خمینی(ره)، جاده دارد تازه می‌شود؛ درست مثل رابطه‌ی مردم و صنعتی که در دلشان ریشه دارد.
این آسفالت تازه، شاید در ظاهر پروژه‌ای عمرانی باشد، اما در بطنش چیز دیگری جریان دارد: نوعی احترام متقابل میان صنعت و جامعه.
جمال سعودی، مدیرعامل شرکت کشت و صنعت امام خمینی(ره)، می‌گوید: «مسئولیت اجتماعی ما فقط تولید و اشتغال نیست؛ ما خودمان را شریک زندگی مردم منطقه می‌دانیم.”
این جمله اگرچه ساده است، اما معنایی عمیق دارد. وقتی یک شرکت صنعتی از محدوده‌ی کارخانه‌اش بیرون می‌آید و در زیرساخت‌های پیرامونی سرمایه‌گذاری می‌کند، درواقع از نقش اقتصادی به نقش اجتماعی عبور کرده است. آن‌وقت دیگر فقط کارفرما نیست، همسایه است.
در شعیبیه، نیشکر فقط محصول نیست؛ نوعی «رابطه» است. شرکت امام خمینی(ره) در سال‌های اخیر با به‌کارگیری نیروهای بومی، استفاده از ماشین‌آلات کشاورزان محلی در عملیات داشت و همکاری با روستاها، توانسته اقتصاد منطقه را به حرکت درآورد.
به قول یکی از کارگران قدیمی مزرعه: «وقتی ماشین ما در عملیات شرکت کار می‌کند، احساس می‌کنم سهمی از این زمین دارم
این همان چیزی است که جامعه‌شناسان از آن با عنوان احساس تعلق به توسعه یاد می‌کنند؛ احساسی که وقتی در دل مردم شکل بگیرد، صنعت دیگر «بیگانه» نیست.
در جهان امروز، دیگر هیچ صنعتی بدون دغدغه‌ی محیط‌زیست موجه نیست. نیشکر هم از این قاعده مستثنا نیست.
در زمین‌های این شرکت، به‌جای مصرف بی‌رویه سموم، از روش‌های مکانیکی و بیولوژیکی برای کنترل آفات استفاده می‌شود. زنبور ریز و مفیدی به نام «تلنموس» حالا در دل مزارع پرواز می‌کند و کار همان سم‌هایی را انجام می‌دهد که روزی زمین را بیمار می‌کردند.
به زبان ساده، این یعنی صنعتی که یاد گرفته در کنار طبیعت کار کند، نه مقابلش.
چند ماه پیش، محوطه‌ی شرکت امام خمینی(ره) تبدیل به درمانگاهی بزرگ شد. ۱۵ پزشک متخصص از بسیج جامعه پزشکی خوزستان آمدند و بیش از ۳۰۰ بیمار از روستاهای اطراف را رایگان درمان کردند. از قلب و چشم گرفته تا اطفال و زنان.
صحنه‌ای بود که در آن، صنعت لباس سفید پوشیده بود و به مردم سلامتی می‌داد.
دکتر عبدعلی ناصری، مدیرعامل توسعه نیشکر و صنایع جانبی، همان روز گفت: «خدمت به مردم مناطق محروم برای ما اولویت است؛ این کار از باور می‌آید، نه از شعار.»
در جامعه‌ای که اعتماد اجتماعی سرمایه‌ای کمیاب شده، چنین اقداماتی بیش از هر تبلیغی می‌تواند پیوند مردم و صنعت را ترمیم کند.
در بازدید اخیر مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خوزستان از شرکت، بحث بر سر آمار بود؛ اما پشت آن آمار، زندگی جریان دارد. تعهد به ایجاد ۲۵۰۰ شغل جدید تا پایان سال، یعنی ۲۵۰۰ خانواده با آینده‌ای روشن‌تر.
شرکت با راه‌اندازی کارخانه‌های تولید اسانس اکالیپتوس و کود فسفاته، صنایع پایین‌دستی را فعال کرده تا ارزش‌افزوده در منطقه بماند. این یعنی هر متر از خاک شعیبیه، فقط مزرعه نیست؛ پایگاه تولید و امید است.
در روزگاری که تنش آبی خوزستان به چالشی ملی بدل شده، شرکت امام خمینی(ره) با مدیریت علمی منابع آب، آبیاری اصولی و کاهش مصرف شیمیایی، نشان داده که توسعه بدون درک اقلیم، پایدار نمی‌ماند. این شرکت، در عمل ثابت کرده که می‌توان هم تولید کرد، هم طبیعت را پاس داشت.
آن‌چه در شعیبیه در حال وقوع است، صرفاً گسترش یک صنعت نیست؛ بازسازی نوعی همزیستی است. شرکتی که روزگاری نماد تولید بود، حالا به نماد مسئولیت اجتماعی بدل شده است.
جمال سعودی و همکارانش، با زبان عمل گفته‌اند که صنعت، اگر با مردم باشد، خودش بخشی از جامعه می‌شود.
در خوزستان امروز، نیشکر دیگر فقط شیرینیِ شکر نیست؛ شیرینیِ همدلی است.
